Jezioro Głębokie

Jezioro Głębokie to malowniczy akwen położony w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, na terenie gminy Międzyrzecz, około 5 km na północ od miasta Międzyrzecz. Leży w obrębie Bruzdy Zbąszyńskiej, w zlewni rzeki Obry, i jest największym jeziorem bezodpływowym w regionie. To wyjątkowe miejsce łączy w sobie naturalne piękno, czystą wodę i bogatą historię.

Charakterystyka jeziora Głębokie

Brzegi jeziora w dużej mierze porastają rozległe lasy iglaste, a jego północna i południowa część są podmokłe i bagniste. Wschodni brzeg, nieco wyżej położony, zagospodarowano pod rekreację – ulokowano tu liczne ośrodki wypoczynkowe. Linia brzegowa Głębokiego jest słabo rozwinięta, a dno zbiornika – stosunkowo równe. Wyjątkową cechą akwenu jest bardzo wysoka przejrzystość wody, sprzyjająca rozwojowi roślinności podwodnej. Jezioro nie posiada obecnie stałych dopływów ani odpływów. Dawniej z północy wpływał niewielki ciek wodny, który jednak od lat pozostaje wyschnięty.

W bezpośrednim sąsiedztwie południowego brzegu znajduje się przystanek kolejowy Głębokie Międzyrzeckie na trasie Zbąszynek–Gorzów Wielkopolski. Od strony wschodniej jezioro sąsiaduje z drogą ekspresową S3.

Hydronimia jeziora

Nazwa Głębokie ma długą historię – po raz pierwszy pojawiła się w dokumentach już w 1321 roku jako stagnum Glambek. W późniejszych wiekach występowała również w formach Glabok, Glamboke, Glembuch-see czy Tiefer See. Obecna nazwa została oficjalnie zatwierdzona 17 września 1949 roku. W państwowym rejestrze nazw geograficznych funkcjonuje pod nazwą „Głębokie”, z wariantem „Jezioro Głębokie”.

Morfometria jeziora

Powierzchnia zwierciadła wody według Instytutu Rybactwa Śródlądowego wynosi 124,9 ha, natomiast według innych pomiarów – 112,5 ha. Średnia głębokość jeziora to 9,2 m, a maksymalna – 25,3 m. Objętość wód szacuje się na 11,53 mln m³. Jezioro ma długość 2280 m i szerokość do 825 m. Linia brzegowa liczy około 5,8 km. Lustro wody znajduje się na wysokości około 50 m n.p.m.

Jezioro należy do bezodpływowej zlewni o powierzchni 5,7 km² i posiada własny kod hydrograficzny w systemie MPHP: 1878930.

Zagospodarowanie

Jezioro Głębokie wykorzystywane jest zarówno w celach rybackich, jak i rekreacyjnych. Gospodarkę rybacką prowadzi Polski Związek Wędkarski Okręg w Gorzowie Wielkopolskim. W wodach Głębokiego żyją m.in. leszcze, sielawy, sieje, szczupaki, płocie, liny, okonie, węgorze i wzdręgi.

Wschodni brzeg jeziora stanowi centrum rekreacji – znajdują się tu ośrodki wypoczynkowe z domkami letniskowymi, kąpieliskami, pomostami i wypożyczalniami sprzętu wodnego. Część tej zabudowy zajmuje około 15% linii brzegowej.

Czystość wód i ochrona środowiska

Głębokie cieszy się opinią jednego z najczystszych jezior Pojezierza Lubuskiego. Jeszcze w latach 90. XX wieku wody jeziora zaliczano do II klasy czystości. Od tego czasu jakość wody uległa poprawie – badania z 2018 roku zakwalifikowały jezioro do I klasy, przy przejrzystości sięgającej 5,7 metra. W 2021 roku jakość biologiczna jeziora oceniona została bardzo wysoko – fitoplankton, makrofity, ichtiofauna i fitobentos wykazywały bardzo dobry stan. Jedynie stan makrozoobentosu obniżył ogólną ocenę do II klasy.

Wody jeziora charakteryzują się niską zawartością biogenów i chlorofilu a. Chemicznie jednak zanotowano przekroczenia dla związków rtęci, difenyloeterów bromowanych oraz heptachloru.

Głębokie jest umiarkowanie podatne na degradację – na jego korzyść działa wysoka średnia głębokość, niewielka powierzchnia zlewni i otoczenie lasami.

Co istotne, jezioro nie jest objęte żadną formą ochrony przyrody.

Wysychanie jeziora

Od początku XXI wieku poziom wody w jeziorze obniżył się o około 120 cm. Przyczyną tego zjawiska może być wyschnięcie naturalnych dopływów, przesiąkanie wód w kierunku zachodnim lub wpływ działalności człowieka, w tym studni głębinowych używanych przez ośrodki wczasowe. Wśród hipotez wymienia się także zakłócenia w naturalnym spływie wód po budowie drogi ekspresowej S3.

Proponowane rozwiązania obejmują doprowadzenie wód rzeki Obry lub wykorzystanie wód z ujęć głębinowych.

Historia

Pierwsze wzmianki o jeziorze Głębokim pochodzą z 1390 roku, kiedy to jezioro wraz z okolicznymi dobrami zostało sprzedane cystersom z Zemsku. W 1485 roku król Kazimierz IV Jagiellończyk nadał Międzyrzeczowi prawo do połowu ryb w Głębokim i sąsiednim Grążyku.

W XVIII wieku doszło do głośnego sporu między miastem a zakonem cystersów o własność jezior. Legenda głosi, że rajcy miejscy utracili przywilej królewski po uczcie zorganizowanej przez zakonników, co na długo pozbawiło mieszkańców prawa do korzystania z jeziora.

Podsumowanie

Jezioro Głębokie to jedno z najcenniejszych przyrodniczo i rekreacyjnie miejsc w województwie lubuskim. Jego czyste wody, otoczenie lasów iglastych oraz dobrze rozwinięta infrastruktura wypoczynkowa sprawiają, że jest popularnym kierunkiem turystycznym i wędkarskim. Mimo wyzwań związanych z obniżającym się poziomem wody, akwen wciąż zachowuje wysoką jakość środowiska wodnego i jest ważnym elementem lokalnego ekosystemu. Bogata historia jeziora, sięgająca średniowiecza, oraz walory przyrodnicze i rekreacyjne czynią Jezioro Głębokie miejscem o wyjątkowym znaczeniu dla regionu.